Chứng khoán là gì và có nên đầu tư vào thị trường chứng khoán hay không là câu hỏi của khá nhiều nhà đầu tư khi mới bắt đầu tìm hiểu và có ý định tham gia vào thị trường.
Trong bài viết này, anhthucfx sẽ giúp bạn trả lời các câu hỏi đó cũng như nắm rõ các kiến thức cơ bản trước khi bắt đầu tham gia đầu tư. Chúng ta cùng bắt đầu nhé.
Nội dung bài viết
Chứng khoán là gì?
Chứng khoán được định nghĩa là một tài sản tài chính có thể giao dịch dưới bất kỳ hình thức nào.
Chúng ta có thể hiểu theo nghĩa đen, Chứng khoán là một loại chứng từ được công ty cấp cho bạn về việc đem tiền của mình “khoán” cho công ty góp vốn làm ăn kinh doanh và kỳ vọng công ty đó tạo ra lợi nhuận ở tương lai để chia lại cho chúng ta.
Nhiều người đang hiểu sai về khái niệm này khi chúng ta đơn gian chỉ biết là mua cổ phiếu ở giá thấp và bán giá cao nhằm tìm kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá. Đây chỉ là khái niệm về đầu cơ, đầu tư mang tính ngắn hạn.
Ý nghĩa của thị trường chứng khoán là gì?
Chứng khoán là phương thức mà các doanh nghiệp thương mại huy động vốn.
Đây có thể là một giải pháp thay thế hấp dẫn cho các khoản vay ngân hàng tùy thuộc vào giá cả và nhu cầu thị trường đối với các đặc điểm cụ thể.
Thông qua chứng khoán, vốn được cung cấp bởi các nhà đầu tư mua chứng khoán khi phát hành lần đầu.
Theo cách tương tự, chính phủ cũng có thể phát hành chứng khoán (trái phiếu) khi cần tăng nợ công.
Phân loại thị trường chứng khoán
Tại thị trường Việt Nam, chứng khoán được phân loại rộng rãi thành 5 thành phần:
- Cổ phiếu: gồm cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi
- Trái phiếu: bao gồm trái phiếu chính phủ, trái phiếu kho bạc, trái phiếu doanh nghiệp, hoặc trái phiếu của các tổ chức tài chính phát hành
- Chứng chỉ quỹ
- Chứng khoán phái sinh
- Chứng chỉ có nguồn gốc chứng khoán: ví dụ như chứng quyền
Trong phạm vi bài viết này, anhthucfx chỉ viết những kiến thức liên quan đến cổ phiếu, là những gì chúng ta giao dịch hàng ngày, và phổ biến nhất.
Các hình thức đầu tư khác, mình sẽ viết ở bài khác để tránh bị pha loãng và kéo dài nội dung.
Cổ phiếu là gì?
Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành hoặc bút toán ghi sổ để xác nhận quyền sở hữu cổ phần của người nắm giữ cổ phần của công ty.
Người nắm giữ cổ phiếu trở thành cổ đông và đồng thời là chủ sở hữu của công ty phát hành đó.
Trong cổ phiếu, thường được phân ra làm 2 loại là cổ phiếu phổ thông (cổ phiếu thường) và cổ phiếu ưu đãi.
Cổ phiếu phổ thông
Đây là loại cổ phiếu thường gặp nhất, chính là những cổ phiếu chúng ta giao dịch hàng ngày trên thị trường.
Người sở hữu loại cổ phiếu này được quyền biểu quyết đối với các quyết định lớn của công ty tại Đại hội Cổ đông và được hưởng cổ tức nhưng không cố định (có thể có và có thể không có).
Cổ tức là khoản lãi mà cổ đông sẽ nhận được hàng năm từ công ty cổ phần mà mình sở hữu cổ phiếu (tuỳ theo số lượng cổ phiếu nắm giữ). Cổ tức được chia hàng năm bao gồm cổ tức cố định (không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh – thường là các cổ phiếu ưu đãi) và cổ tức thường (tùy thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty).
Các hình thức giá trị của cổ phiếu thường
- Mệnh giá: hay còn gọi là giá trị danh nghĩa, là giá trị mà công ty cổ phần ấn định cho một cổ phiếu và được ghi trên cổ phiếu. Mệnh giá thể hiện số tiền tối thiểu Công ty phải nhận được trên mỗi cổ phiếu mà Công ty phát hành ra. Ở Việt Nam mình, mệnh giá được quy định là 10.000 đồng / cổ phiếu phát hành.
- Giá trị sổ sách: là giá trị của cổ phiếu được xác định dựa trên cơ sở số liệu sổ sách kế toán của công ty. Việc xem xét giá trị sổ sách, cho phép Cổ đông thấy được số giá trị tăng thêm của cổ phiếu thường sau một thời gian công ty hoạt động so với số vốn góp ban đầu.
- Giá trị thị trường: là thị giá hiện tại được thể hiện trong giao dịch cuối cùng đã được ghi nhận trên thị trường. Thực tế, giá thị trường của cổ phiếu không phải do công ty ấn định và cũng không do người nào khác quyết định, mà được xác định bởi quan hệ cung-cầu trên thị trường, là mức giá thống nhất mà người bán sẵn sàng bán nó và giá cao nhất mà người mua sẵn sàng trả để mua nó.
Cổ phiếu ưu đãi
Cổ phiếu ưu đãi là một loại chứng khoán lai tạp, vừa giống cổ phiếu phổ thông, vừa giống trái phiếu.
Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ trả nợ của tổ chức phát hành trái phiếu (có thể là chính phủ hoặc các tổ chức, doanh nghiệp) cho người nắm giữ trái phiếu. Và nghĩa vụ trả nợ cả gốc lẫn lãi vào một thời điểm sau khi phát hành và kỳ hạn tới thời điểm đó.
Người nắm giữ Cổ phiếu ưu đãi sẽ được ưu tiên hơn cổ phiếu phổ thông ở một số quyền lợi nhất định.
Người nắm giữ Cổ phiếu ưu đãi sẽ được gọi là cổ đông ưu đãi của công ty.
Cổ phiếu ưu đãi được phân làm 3 loại:
- Cổ phiếu ưu đãi cổ tức: Cổ phiếu này được trả cổ tức cao hơn so với cổ phần phổ thông hoặc ở mức cố định được ghi trên cổ phiếu (kể cả nếu công ty kinh doanh thua lỗ), dạng như một khoản vay của doanh nghiệp. Người nắm giữ cổ phiếu loại này sẽ không được hưởng quyền biểu quyết hoặc dự Đại hội Cổ đông.
- Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết: Cổ phiếu này có số phiếu biểu quyết nhiều hơn so với cổ phiếu phổ thông. Nhiều hơn bao nhiêu lần do điều lệ công ty quy định. Người nắm giữ cổ phiếu loại này không được quyền chuyển đổi cho người khác.
- Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại: Cổ phiếu này sẽ được công ty hoàn vốn bất cứ khi nào theo yêu cầu của người sở hữu hoặc theo các điều kiện được ghi tại cổ phiếu của cổ phần ưu đãi hoàn lại.
Đặc điểm của thị trường chứng khoán
- Tính thanh khoản cao: Cổ phiếu là dạng tài sản có khả năng chuyển hóa thành tiền mặt dễ dàng.
- Linh hoạt: không cần phải bắt đầu với số vốn đầu tư quá lớn.
- Tính lưu thông: Người chủ sở hữu cổ phiếu có thể dễ dàng chuyển đổi, hoặc thừa kế tặng cho để thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình
- Tính rủi ro: Giá trị cổ phiếu luôn biến động theo các yếu tố thông tin và tình hình phát triển, kết quả kinh doanh của công ty, thậm chí là các thông tin chính trị, xã hội.
- Không có kỳ hạn và không hoàn vốn: Cổ phiếu là chứng nhận góp vốn của các cổ đông vào công ty cổ phần. Chỉ có chiều góp vào, không thể hiện thời hạn hoàn vốn; không có kỳ hạn. (Khi công ty phá sản hoặc giải thể, thì cổ phiếu cũng sẽ mất giá trị và không tồn tại nữa).
- Khi doanh nghiệp phá sản, cổ đông là người cuối cùng nhận được giá trị còn lại của tài sản khi thanh lý
Cần trang bị kiến thức gì khi đầu tư chứng khoán?
Trong thời đại ngày nay, đầu tư chứng khoán không còn xa lạ gì đối với chúng ta. Nhất là khi ai cũng mong muốn có thêm cho mình nhiều nguồn thu nhập.
Thay vì bạn làm việc và có dư một khoản tiền tiết kiệm và mang đi gửi ngân hàng với lãi suất chỉ được khoảng 5–7%/năm, kênh đầu tư chứng khoán có thể giúp bạn nhận được mức lãi suất cao hơn thế rất nhiều.
Bởi vậy, giữa rất nhiều các kênh đầu tư tài chính hiện nay, đầu tư vào chứng khoán luôn là một kênh tốt, hiệu quả.
Đọc thêm: 9 kênh đầu tư tài chính thông minh, hiệu quả nhất năm 2021
Đầu tư chứng khoán cũng giống như bạn đầu tư vào một doanh nghiệp. Thay vì bạn phải xây dựng doanh nghiệp đó từ đầu, thì giờ đây bạn mua cổ phiếu trên thị trường chứng khoán và trở thành chủ sở hữu của doanh nghiệp đó theo tỷ lệ nhất định. Điều này cho phép bạn sẽ kiếm lợi nhuận của mình theo hai cách:
- Cổ tức: Khi doanh nghiệp hoạt động tốt, tạo ra lợi nhuận đáng kể và chi trả cổ tức đều đặn hàng năm cho các cổ đông.
- Chênh lệch giá: Nếu doanh nghiệp đó duy trì được tình hình hoạt động kinh doanh mạnh mẽ, giá cổ phiếu của công ty đó sẽ tiếp tục tăng trưởng tỷ lệ thuận theo giá trị của công ty. Bạn có thể tận dụng lợi thế này bằng cách mua cổ phiếu của nó với giá trị hợp lý và giữ chúng càng lâu càng tốt để hưởng lợi từ chênh lệch giá.
Tuy nhiên, đầu tư chứng khoán không chỉ đơn giản là mua và góp vốn vào công ty rồi chờ đợi hưởng cổ tức hay cổ phiếu tăng giá, là một nguồn thu nhập thụ động như nhiều người vẫn nghĩ trước đó.
Khi đầu tư, bạn cũng phải dành thời gian để học hỏi, tìm hiểu, quan sát và đánh giá, lựa chọn cơ hội đầu tư tốt nhất giữa hàng ngàn doanh nghiệp niêm yết trên thị trường. Và quan trọng nhất, bạn phải hiểu được công ty mình đầu tư kiếm lợi nhuận từ đâu, có thể duy trì sự tăng trưởng ổn định hay không? Từ đó, giá cổ phiếu của nó cũng sẽ tăng theo thời gian và bạn sẽ gặt hái được những thành quả đó khi bạn là người nắm giữ cổ phần của công ty.
Để tham gia vào thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư cần trang bị cho bản thân:
Vốn – khả năng tài chính
Vốn tham là một trong những yếu tố thiết yếu để đầu tư chứng khoán. Nhà đầu tư cần chuẩn bị cho mình một lượng vốn nhất định, con số vốn sẽ phụ thuộc rất nhiều vào lượng tài sản bạn đang sở hữu, độ rủi ro và kỳ vọng lãi thu về.
Mục tiêu đầu tư
Bạn cần xác định cho mình mục tiêu đầu tư ngày từ đầu, ngắn hạn hay dài hạn, ưa thích rủi ro hay giao dịch thận trọng,.. từ đó mới lựa chọn cho mình những cổ phiếu phù hợp hoặc loại hình cổ phiếu ưu tiên.
Thông tin
Thông tin là một yếu tố không thể thiếu trong quá trình đầu tư. Ngày nay, nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin, nguồn thông tin dành cho các nhà đầu tư là vô cùng rộng mở.
Trước khi bắt đầu, các nhà đầu tư nên cập nhật các nguồn thông tin chính xác, đa chiều và chuyên sâu từ kinh nghiệm của những người đi trước hay từ các công ty về các thông tin tài chính quan trọng.
Kiến thức về chứng khoán
Thị trường chứng khoán là một kênh đầu tư sinh lời khá tốt.
Tuy nhiên, lợi nhuận cao thì sẽ luôn đi kèm với rủi ro.
Vì vậy, việc trau dồi kiến thức về chứng khoán điều vô cùng cần thiết. Các kiến thức cơ bản như cách đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp, cách xác định tình hình kinh tế vi mô, vĩ mô,…
Các kiến thức này, anhthucfx sẽ cố gắng viết kỹ hơn ở các bài viết sau.
Lựa chọn nhà môi giới chứng khoán giỏi và uy tín
Việc này là rất quan trọng nếu bạn là người mới bước chân vào thị trường.
Khả năng tìm kiếm thông tin chưa có, hoặc nếu có cũng khó chính xác và đầy đủ. Bạn chưa định hình được cách giao dịch, hoặc gặp trục trặc ở các thao tác khi giao dịch, thì môi giới sẽ là người giúp đỡ bạn những khó khăn ban đầu đó.
Quản lý vốn – quản lý rủi ro
Đây là kỹ năng vô cùng quan trọng khi bạn tham gia đầu tư tài chính nói chung.
Thị trường nào có lợi nhuận tiềm năng cao thì luôn đi kèm với đó là rủi ro cao.
Bạn cần trang bị cho mình những kỹ năng quản lý dòng tiền thật tốt khi đầu tư. Luôn quan sát, tính toán các rủi ro nếu có, trước khi thực hiện các giao dịch, tránh bị sa đà vào giao dịch khi thua lỗ quá mức.